Elke tweede zaterdag na Pasen trekt een stoet kleurrijk opgetuigde boerenknollen het dorpje Noorbeek binnen, met achter hen een kar en óp die kar een lange, lange den. Nog diezelfde avond staat die den fier rechtop pal voor de kapel aan het dorpsplein. Een jaarlijks spektakel ter ere van de parochieheilige Sint Brigida.
Brighid uit Ierland
Brigida werd geboren in het jaar 453 in Ierland. Haar Keltische naam Brighid betekent ‘licht’. Zij hield erg van dieren en was heel mooi en vroom. Ze kreeg veel aanbidders, maar geen van allen kon haar verleiden. Liever bekeerde ze zich tot het Christendom. Haar vader, een stamhoofd, schonk haar een stuk grond met veel eikenbomen en Brighid ging in het hol van de mooiste en grootste eik wonen. Ze had een koe en deelde de melk en boter met de armen. Geen idee had Brighid destijds, dat ze op een dag de belangrijkste heilige van Ierland zou worden – op Sint Patrick na dan.
Eerste vrouwelijke kloosterorde
Ze bleef niet lang alleen daar onder die eik. Een heleboel vrouwen sloten zich bij haar aan, dat vonden ze veel fijner dan uitgehuwelijkt te worden. Onder leiding van Brighid ontwikkelde de groep kluizenaressen zich tot de eerste vrouwelijke kloosterorde van West-Europa. De naam van de orde werd Kildare, afgeleid van cell-dara dat ‘kerk van de eik’ betekent. Brighid stierf op 1 februari 523.
Pest onder het vee
Vanwege haar liefde voor dieren werd Brighid beschermheilige van het vee. Sint Brigida werd vanaf toen regelmatig aangeroepen. Zo ook in 1634 toen in Noorbeek de pest onder het vee uitbrak. De dorpelingen beloofden haar ieder jaar een nieuwe den te plaatsen als zij ervoor zorgde dat de pest verdween. En zo geschiedde…de pest verdween en een nieuwe traditie was geboren. Tot op heden is de belofte van de dorpelingen nooit gebroken. De traditie van het denhalen is in 2015 opgenomen in de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Den-halen
Sint Brigida. Zie haar staan nu, als fantastisch kunstwerk op het bruggetje bij de bron in buurtschap De Wesch, in een van de glas-in-lood ramen van het kerkje en als houten beeld in de kapel, de koe aan haar voeten. De ongetrouwde mannen zingen haar al bijna vier eeuwen hartstochtelijk toe als ze te harer ere met de nieuwe den, vers gehaald uit het Bovenste Bos, tegen de avond Noorbeek binnentrekken: ‘Hève, hève, hève, loate vur nog eens hève, ter iere van Sint Briej’. Op het dorpsplein aangekomen, nemen de getrouwde mannen het over. Taken netjes verdeeld onder de mannen. Toch mooi, dat een vrouw dat voor elkaar heeft gekregen.
Meer info
Het denhalen is iedere tweede zaterdag na Pasen live in Noorbeek te aanschouwen, zie ook brigida-denhalen op immaterieelerfgoed.nl en de facebookpagina van Jonkheid Sancta Brigida van Noorbeek.